Trong bối cảnh thị trường lao động có nhiều biến động, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã chỉ ra rằng mặc dù số người tham gia bảo hiểm xã hội đang có xu hướng tăng, nhưng số lượng người rút bảo hiểm xã hội một lần cũng đang tăng trở lại trong những tháng đầu năm 2024. Hãy cùng Lao Động Trẻ Cần Thơ khám phá qua bài viết dưới đây.
Số Người Hưởng Bảo Hiểm Một Lần Tiếp Tục Tăng
Theo thống kê mới nhất, tính đến hết quý I/2024, tổng số người tham gia bảo hiểm xã hội ước đạt 17,392 triệu người, tăng 1,6% so với cùng kỳ năm 2023. Tuy nhiên, nếu so sánh giữa các tháng trong quý I, tổng số người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và tự nguyện đã giảm 1,7% so với tháng 2/2024. Tổng số tiền thu từ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp và bảo hiểm y tế đã đạt 106,786 tỷ đồng, tăng 2,18% so với cùng kỳ năm ngoái.
Trong quý đầu năm, các cơ quan chức năng đã giải quyết 19.565 hồ sơ hưởng lương hưu và trợ cấp bảo hiểm xã hội hàng tháng. Đặc biệt, số người hưởng bảo hiểm xã hội một lần vẫn tăng ở các tháng đầu năm 2024, với 272.420 hồ sơ được ghi nhận, tăng khoảng 1% so với cùng kỳ năm 2023. Đây là một tín hiệu cho thấy việc hưởng bảo hiểm xã hội một lần vẫn là lựa chọn phổ biến của người lao động sau khi chấm dứt hợp đồng làm việc, thôi việc hoặc mất việc.
Dự Thảo Luật Bảo Hiểm Xã Hội (Sửa Đổi)
Liên quan đến vấn đề rút bảo hiểm xã hội một lần, dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đang được Chính phủ trình Quốc hội với hai phương án khác nhau.
Phương Án 1: Giữ Nguyên Quy Định Hiện Hành
Theo Phương án 1, người lao động sẽ được chia thành hai nhóm. Nhóm 1 sẽ tiếp tục được áp dụng chính sách hưởng bảo hiểm xã hội một lần theo quy định tại Nghị quyết số 93/2015/QH13. Điều này đồng nghĩa với việc những người tham gia bảo hiểm xã hội trước khi luật có hiệu lực (dự kiến từ 1/7/2025) mà không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc hay tự nguyện trong vòng 12 tháng sẽ đủ điều kiện để nhận bảo hiểm xã hội một lần.
Một điểm nổi bật trong dự thảo này là nếu người lao động chọn cách bảo lưu quyền lợi thay vì nhận bảo hiểm xã hội một lần, họ có thể nhận trợ cấp hàng tháng khi đến tuổi nghỉ hưu mà chưa đủ thời gian đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu 15 năm. Trong giai đoạn này, ngân sách Nhà nước sẽ chi trả bảo hiểm y tế cho họ. Nếu người lao động qua đời, thân nhân sẽ nhận được trợ cấp mai táng.
Tuy nhiên, nếu người lao động lựa chọn hưởng bảo hiểm xã hội một lần, họ sẽ không thể nhận các quyền lợi bổ sung nêu trên.
Phương Án 2: Quyền Lợi Có Giới Hạn
Phương án 2 đưa ra quy định rằng người lao động có thể nhận một phần bảo hiểm xã hội tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn lại sẽ được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia vào các chế độ bảo hiểm xã hội.
Ý Kiến Đóng Góp Từ Các Đại Biểu Quốc Hội
Tại phiên họp tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) diễn ra vào ngày 3/5, Ủy ban Xã hội cho biết rằng đa số ý kiến góp ý đều nghiêng về Phương án 1 do Chính phủ trình. Ưu điểm của phương án này là bảo đảm kế thừa quy định hiện hành, không gây xáo trộn lớn trong xã hội và hạn chế tình trạng người lao động rút bảo hiểm xã hội một lần nhiều lần.
Giữa giai đoạn 2016 – 2022, đã có gần 25% số lượt người rút bảo hiểm xã hội một lần đã thực hiện từ 2 lần trở lên. Tuy nhiên, Phương án 1 vẫn còn tồn tại một nhược điểm là có thể xảy ra sự phân biệt giữa những người lao động tham gia trước và sau khi luật sửa đổi có hiệu lực.
Bảo hiểm xã hội Việt Nam cũng đã nhiều lần cảnh báo về những rủi ro khi rút bảo hiểm xã hội một lần, như việc mất cơ hội hưởng thẻ bảo hiểm y tế miễn phí và nhận số tiền thấp hơn so với số đã đóng vào Quỹ Bảo hiểm xã hội. Đặc biệt, người lao động sẽ không có cơ hội hưởng lương hưu hàng tháng nếu thực hiện rút bảo hiểm xã hội một lần.
Để tránh tình trạng phải rút bảo hiểm xã hội một lần do những khó khăn trước mắt như mất việc làm hay giảm sút thu nhập, cơ quan Bảo hiểm xã hội khuyến cáo rằng người lao động nên cân nhắc việc bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội.
Cam Kết Của Bộ Lao Động – Thương Binh Và Xã Hội
Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung đã nhấn mạnh rằng mục tiêu của các quy định liên quan đến điều kiện hưởng bảo hiểm xã hội một lần là nhằm giữ chân người lao động, hạn chế tình trạng rút bảo hiểm xã hội một lần, đồng thời bảo vệ quyền và lợi ích của người lao động.
Hiện nay, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đang tích cực nghiên cứu và tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội để hoàn thiện dự thảo Luật. Những đề xuất đang được xem xét bao gồm việc mở rộng nhóm đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và giảm thời gian đóng bảo hiểm cần thiết để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống còn 15 năm.
Mặc dù số lượng người tham gia bảo hiểm xã hội có xu hướng tăng, việc rút bảo hiểm xã hội một lần vẫn là lựa chọn của nhiều lao động, đặt ra nhiều thách thức và yêu cầu cần điều chỉnh trong chính sách bảo hiểm xã hội.