Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đang trong giai đoạn hoàn thiện, với hai phương án khác nhau cho việc rút bảo hiểm xã hội một lần, dự kiến sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2025. Sự điều chỉnh này nhằm đáp ứng nhu cầu của người lao động trong bối cảnh hiện nay, nhưng cũng đặt ra nhiều vấn đề cần xem xét kỹ lưỡng. Hãy cùng Lao Động Trẻ Cần Thơ tìm hiểu chi tiết tại bài viết dưới đây.
Phương Án 1: Tiếp Tục Thực Hiện Chính Sách Hiện Hành
Phương án 1 chia người lao động thành hai nhóm. Nhóm đầu tiên bao gồm những người tham gia bảo hiểm xã hội trước thời điểm luật có hiệu lực. Những người này có quyền hưởng bảo hiểm xã hội một lần theo quy định tại Nghị quyết số 93/2015/QH13, nghĩa là nếu sau 12 tháng không tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và không tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, họ vẫn có thể rút tiền.
Điểm nổi bật của phương án này là bổ sung quyền lợi cho những người chọn bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội thay vì nhận một lần. Điều này nhằm khuyến khích người lao động tiếp tục tham gia bảo hiểm xã hội.
Nhóm thứ hai, gồm những người tham gia bảo hiểm xã hội sau khi luật có hiệu lực, sẽ không được áp dụng quy định này.
Phương Án 2: Giải Quyết Một Phần Thời Gian Đóng Bảo Hiểm
Phương án 2 đề xuất rằng người lao động chỉ được giải quyết một phần, tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng bảo hiểm còn lại sẽ được bảo lưu để người lao động tiếp tục hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội sau này.
Hai phương án trên đều áp dụng cho đối tượng người lao động bình thường. Tuy nhiên, những trường hợp đặc biệt như người lao động đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng hoặc những người mắc bệnh hiểm nghèo như ung thư, AIDS vẫn có thể rút bảo hiểm xã hội một lần.
Đặc biệt, trong dự thảo mới nhất, đối tượng được rút bảo hiểm xã hội một lần còn được mở rộng thêm cho những người có suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên và người khuyết tật đặc biệt nặng.
Ý Kiến Đóng Góp Và Đánh Giá Từ Quốc Hội
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ghi nhận những ý kiến đóng góp trong quá trình chỉnh lý dự thảo luật. Đa số đánh giá rằng Phương án 1 có nhiều ưu điểm hơn. Phương án này đảm bảo kế thừa các quy định hiện hành, đồng thời không gây xáo trộn lớn cho khoảng 18 triệu người tham gia bảo hiểm xã hội.
Trong giai đoạn 2016 – 2022, gần 25% số lượt người rút bảo hiểm xã hội một lần đã thực hiện từ 2 lần trở lên. Việc hạn chế tình trạng này không chỉ giúp tăng số lượng người hưởng chế độ bảo hiểm xã hội, mà còn giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước.
Các Vấn Đề Cần Giải Quyết Để Giữ Người Lao Động
Mặc dù phần lớn ý kiến ủng hộ Phương án 1, một số ý kiến cho rằng Phương án 2 có thể tránh được “lát cắt” giữa các đối tượng tham gia trước và sau khi luật có hiệu lực. Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội lo ngại rằng việc chỉ cho phép người lao động rút một phần thời gian đóng bảo hiểm có thể khiến họ cảm thấy bị giới hạn quyền lợi.
Điều này có thể dẫn đến phản ứng tiêu cực từ người lao động, gia tăng số lượng yêu cầu hưởng bảo hiểm xã hội một lần trước khi luật có hiệu lực. Do đó, cần nghiên cứu và thiết kế phương án có lộ trình phù hợp, có thể tích hợp Phương án 2 vào nhóm 2 của Phương án 1.
Một điều đáng chú ý là đối với những người lao động bắt đầu tham gia bảo hiểm xã hội từ sau ngày 1/7/2025, vẫn nên cho phép họ rút bảo hiểm xã hội một lần theo lộ trình giảm dần, kết thúc vào năm 2030. Mục tiêu là hướng tới một hệ thống bảo hiểm xã hội an toàn hơn, ổn định hơn cho người lao động.
Kêu Gọi Nghiên Cứu Giải Pháp Hỗ Trợ Người Lao Động
Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhấn mạnh rằng bất kể lựa chọn phương án nào, cần có giải pháp căn cơ để giữ người lao động ở lại thị trường lao động. Đây mới là sự phát triển bền vững trong dài hạn. Các ý kiến khuyến nghị rằng Chính phủ nên sớm báo cáo dự án tổng thể về hỗ trợ người lao động gặp khó khăn do thất nghiệp, bệnh tật, thông qua các chính sách tín dụng xã hội và hỗ trợ tạo việc làm.
Ngoài ra, cần có quy định rõ ràng về điều kiện hưởng bảo hiểm xã hội một lần liên quan đến nỗ lực tìm kiếm việc làm của người lao động, cũng như kết quả giới thiệu việc làm của hệ thống Trung tâm dịch vụ việc làm.
Tầm Quan Trọng Của Quyền Lợi Người Lao Động
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề xuất lấy ý kiến đại biểu Quốc hội bằng phiếu về quy định hưởng bảo hiểm xã hội một lần. Điều này nhằm đảm bảo tính dân chủ và phát huy trí tuệ tập thể trong việc xử lý vấn đề quan trọng liên quan đến quyền lợi của người lao động.
Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đã được thảo luận tại Kỳ họp thứ 6 vào tháng 10/2023 và dự kiến sẽ được thông qua tại Kỳ họp tháng 5/2024, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.
Quy định mới về bảo hiểm xã hội một lần đang được xây dựng nhằm cân bằng quyền lợi giữa người lao động và ngân sách nhà nước, đồng thời tạo điều kiện để người lao động có thể tiếp tục tham gia bảo hiểm xã hội một cách bền vững.