Trong khi nhiều quốc gia trên thế giới đang chứng kiến sự phục hồi mạnh mẽ trong tiêu dùng sau đại dịch với xu hướng “chi tiêu trả thù”, thì tại Trung Quốc, một thực tế hoàn toàn trái ngược đang diễn ra: giới trẻ nơi đây đang tập trung vào việc tiết kiệm. Hiện tượng này đã trở thành một phong trào “tiết kiệm trả thù” nổi bật trên các mạng xã hội, khiến nhiều người đặt câu hỏi về tương lai tiêu dùng của thế hệ trẻ tại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Hãy cùng Lao Động Trẻ Cần Thơ khám phá ngay dưới đây.
Xu hướng tiết kiệm giữa dòng chảy chi tiêu
Thay vì mua sắm bốc đồng để bù đắp cho khoảng thời gian bị kìm hãm bởi đại dịch, giới trẻ Trung Quốc lại chọn cách sống tiết kiệm hơn bao giờ hết. Một thanh niên 26 tuổi có nickname Little Zhai Zhai đã chia sẻ kế hoạch tiết kiệm cá nhân của mình với mức chi tiêu tối đa chỉ 300 nhân dân tệ (khoảng 41,28 USD, hay 1 triệu VNĐ) mỗi tháng. Cô cho biết chi phí ăn uống hàng ngày của mình hiện chỉ còn 10 nhân dân tệ (1,38 USD, khoảng 35.000 VNĐ).
Nhiều người trẻ khác cũng tham gia các nhóm tiết kiệm trên mạng xã hội, tạo nên cộng đồng hỗ trợ nhau đạt được các mục tiêu tài chính nghiêm ngặt. Họ thường lựa chọn ăn tại các căng tin công cộng với giá cả phải chăng, nơi chủ yếu phục vụ cho những người cao tuổi.
Giám đốc điều hành Shaun Rein từ China Market Research Group đã nhận định rằng giới trẻ hiện nay khác biệt hoàn toàn so với thế hệ trước đó. “Trái ngược với những năm 2010, khi mà thanh thiếu niên thường chi tiêu vượt quá thu nhập và vay nợ để mua sắm các món đồ xa xỉ như túi xách Gucci hay iPhone, hiện tại họ đang có tâm lý tiết kiệm nhiều hơn,” ông cho biết.
Áp lực và thách thức từ thị trường lao động
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự thay đổi trong thái độ tiêu dùng của giới trẻ Trung Quốc là tình hình kinh tế không mấy khả quan. Christopher Beddor, phó giám đốc nghiên cứu Trung Quốc tại Gavekal Dragonomics, cho biết: “Giới trẻ có thể cảm nhận rõ ràng sự ảm đạm trong nền kinh tế.” Theo báo cáo gần đây của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC), tổng tiền gửi bằng nhân dân tệ của các hộ gia đình trong quý 1 năm 2024 đã tăng 11,8% so với cùng kỳ năm trước.
Mặc dù Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) quý 1 của Trung Quốc đã đạt mức tăng trưởng 5,3% so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng điều này vẫn không đủ để xoa dịu lo lắng của giới trẻ về triển vọng nghề nghiệp. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi từ 16 đến 24 lên tới 14,2%, cao hơn gấp đôi so với tỷ lệ bình quân toàn quốc là 5%.
Jia Miao, trợ lý giáo sư tại NYU Thượng Hải cho biết hiện tượng này không chỉ là một xu hướng nhất thời mà phản ánh thực trạng khó khăn mà nhiều bạn trẻ đang phải đối mặt. “Nhiều người không tìm được việc làm hoặc cảm thấy việc tăng thu nhập trở nên khó khăn hơn. Họ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tiêu ít hơn,” ông nói.
Nỗi lo lắng về tương lai tài chính
Theo một khảo sát, mức lương trung bình hàng tháng của những người tốt nghiệp đại học năm 2023 là 6.050 nhân dân tệ (khoảng 832 USD, tương đương 21 triệu VNĐ), chỉ tăng 1% so với năm trước. Số liệu này cho thấy rằng mặc dù có sự cải thiện nhỏ về mức lương, nhưng với áp lực từ thị trường lao động đầy cạnh tranh, nhiều bạn trẻ vẫn cảm thấy cần phải thắt chặt chi tiêu.
Shaun Rein cũng nhấn mạnh rằng sẽ mất nhiều năm để thị trường phục hồi và để các bạn trẻ cảm thấy thoải mái với việc chi tiêu trở lại. “Họ có thể phải chờ khá lâu để cảm thấy tự tin về tài chính và sẵn sàng cho những khoản chi tiêu lớn,” ông nói thêm.
Tình hình chi tiêu của giới trẻ ở các nước khác
Sự khác biệt trong thái độ tiêu dùng giữa giới trẻ Trung Quốc và các quốc gia khác, đặc biệt là Mỹ, cũng rất đáng chú ý. Theo báo cáo Prosperity Index, 73% Gen Z ở Mỹ cho biết họ ưu tiên chất lượng cuộc sống hơn là số dư ngân hàng. Điều này cho thấy một sự phân hóa lớn trong tư duy tiêu dùng giữa các thế hệ và các nền văn hóa khác nhau.
Giới trẻ Mỹ thường chấp nhận việc vay nợ để du lịch hoặc mua sắm các mặt hàng yêu thích, trong khi đó giới trẻ Trung Quốc lại chọn cách sống khắc khổ hơn. Đối với họ, việc tiết kiệm trở thành một phần quan trọng trong cuộc sống hàng ngày, không chỉ đơn thuần là một lựa chọn mà còn là một nhu cầu thiết yếu.
Trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc đang chịu nhiều áp lực, việc giới trẻ hạn chế chi tiêu và chuyển sang tập trung vào tiết kiệm cho thấy một dấu hiệu rõ ràng về sự suy giảm niềm tin vào tương lai.